Geopolymeerbeton op glasschuimgranulaat

In Zilverackers, de jongste wijk van Veldhoven, wordt enthousiast gebouwd aan ecodorp Klein Oers. Veertig huizen worden hier gemaakt van hout, leem en stro en de bewoners bouwen mee. Ook de basis waarop de huizen staan, is zeer duurzaam: de beganegrondvloer van geopolymeerbeton is gestort op een isolerende laag glasschuimgranulaat. 

Na een vrij lange voorbereidingstijd kon aannemer Versteegden in april 2023 concreet aan het werk op de bouwplaats van ongeveer 1 hectare. Klein Oers omvat vijf woonblokken (24 sociale huurwoningen, 16 koopwoningen) en een dorpshuis. De koopwoningen worden gerealiseerd onder collectief particulier opdrachtgeverschap (cpo) waarbij de bewoners ook een deel van het bouwen op zich nemen. “Die doen hier alleen het vullen van de wanden met stro en het afstuken met leem”, preciseert Mark Versteegden, directeur van het gelijknamige aannemersbedrijf. “Wij leveren de bouw in cascostaat op aan de opdrachtgever, die doet zijn deel en levert daarna weer terug aan ons. Wij controleren uiteraard alles en zorgen dat aan het Bouwbesluit en de veiligheidsvoorschriften wordt voldaan. Dat klinkt overzichtelijk, maar cpo en de hoge mate van duurzaamheid die hier wordt nagestreefd, maken dit toch wel een hele andere tak van sport dan traditioneel bouwen.”

Bouwbedrijf Versteegden uit het Brabantse Erp is een van origine traditionele bouwer met veel metselaars en andere vakmensen in dienst. Versteegden: “We hebben gemiddeld zo’n zestig a zeventig mensen buiten aan het werk. De bedrijfsleiding van dit familiebedrijf is naar verhouding erg compact en door de zeer platte organisatie zitten wij wat anders in het spel dan andere bouwers. Daarmee bedoel ik dat we eerder geneigd zijn om risico’s te nemen die vooral grotere aannemers liever vermijden. En we nemen ongewone werken aan, zoals Klein Oers. Daar heb je te maken met hele hoge duurzaamheidsambities en bewoners die anders denken, extraverter en assertiever zijn. Het is pionieren, maar wij hebben ondervonden dat ons dat wel ligt.”

Dat pionieren begint al aan de basis. Versteegden: “Gekozen is voor een fundering op staal met glasschuimgranulaat, een afvalproduct van glas dat in gegraven sleuven in de grond wordt gestort. Omdat dit materiaal kleurstof bevat dat niet in het grondwater mag komen, leggen we er een waterdicht doek onder. Het is overigens volledig circulair en je hebt geen vorstranden nodig. Op deze thermisch isolerende onderlaag zijn vervolgens vloeren gestort van geopolymeerbeton dat door Jansen Beton is geleverd. Dit is sterk, je hebt in plaats van twee maar één wapeningsnet nodig en omdat de woningen geschakeld zijn, was ook minder randwapening nodig. Zo hebben we flink op materiaalgebruik kunnen besparen.” De opbouw is gebeurd met houtskeletbouw, stro van roggeteelt in Vlaanderen en leem als wandafwerking. 

Pionieren leidt nogal eens tot discussies en onenigheid, maar dat bleef Klein Oers bespaard. Versteegden: “De samenwerking met de architect, de bewoners en de leveranciers verliep wonderwel goed. Door alle nieuwigheden testen we alles zelf uit, zoals drukproeven na het maken van de vloeren. En we zijn ook zeer content met het geopolymeerbeton, dat we hier voor het eerst hebben toegepast. Je kunt er alle leidingen in kwijt, het droogt enorm snel en het is goed af te werken. Het enige is dat de medewerkers handschoenen en brillen moeten dragen vanwege de glasvezels. Wat jammer is, is dat materialen als glasschuimgranulaat en geopolymeerbeton nog niet in de milieudatabases zijn opgenomen. Het berekenen van de milieubelasting of de milieuprestatie gebouw kan dus niet. Wat dat betreft loopt de bouwwereld nog erg achter op dit soort duurzame innovaties.” 

Bert Busgen van Jansen Beton BV: ”Het feit dat dit product nog niet is opgenomen in de Nationale Milieudatabase, betekent niet dat wij als Jansen Beton BV geen MKI berekening kunnen maken. Wij hebben eerder soortgelijke geopolymeerbeton geleverd voor het project Ecodorp Boekel waarbij een MKI is bepaald op € 5,54 per m3. Naast de toepassing van geopolymeerbeton is het toeslagmateriaal 100% vervangen door thermisch gereinigd zand en grind. Dit resulteert in een zeer lage milieu-impact ten opzichte van reguliere beton.”