Groningen, Feringa Building | Een gebouw van contrasten

Op de campus van de Rijksuniversiteit Groningen wordt gebouwd aan de Feringa Building, een nieuw gebouw voor de Faculty of Science and Engineering. Het is een gebouw van contrasten. Enerzijds dient er zoveel mogelijk stabiliteit ingebouwd te worden, vanwege de trillingsvrije ruimtes die ingericht worden als laboratoria – de Feringa Building is straks één van de grootste laboratoriumgebouwen van Nederland en zelfs binnen de universitaire wereld. Anderzijds moet het gebouw voldoende flexibel zijn om aardschokken te weerstaan. Een gesprek met Eddy Wiegertjes, projectdirecteur bij hoofdaannemer Ballast Nedam en Martin Kranenborg, directievoerder namens de Rijksuniversiteit Groningen.

Het bestaande complex Nijenborgh 4 van de Faculty of Science and Engineering voldoet niet langer. “Het is een gedateerd gebouw uit 1968 en toe aan vervanging”, begint Kranenborg. “Renovatie bleek niet het gewenste resultaat op te leveren en te kostbaar om het beoogde doel te realiseren, waarna al snel het besluit werd genomen voor een volledige nieuwbouw te gaan, de Feringa Building.” Het gebouw is vernoemd naar professor dr. Ben Feringa die aan de Faculty of Science and Engineering (en in het huidige Nijenborgh 4) zijn Nobelprijswinnend scheikundig onderzoek verricht en waar ook professor dr. Frits Zernike zijn Nobelprijs voor de Natuurkunde (1953) won.

Al met al heeft de Feringa Building een stevig volume van maar liefst 350.000 m³, een vloeroppervlak van 64.000 m², een totale lengte van 260 meter en een breedte van 63 meter.

Volume van 350.000 m³

Het nieuwe faculteitsgebouw is een ontwerp van architectenbureau Ector Hoogstad en bestaat uit een aaneenschakeling van drie V-vormige vleugels. Deze structuur biedt volop mogelijkheden op het gebied van uitzicht, daglichttoetreding en uitbreidbaarheid. Al met al heeft de Feringa Building een stevig volume van maar liefst 350.000 m³, een vloeroppervlak van 64.000 m², een totale lengte van 260 meter en een breedte van 63 meter. Naast kantoor- en collegeruimtes zal het gebouw ook een breed scala aan bijzondere laboratoria bevatten, waaronder fysische, (bio)chemische en trillingsvrije labs. In totaal komen er straks 450 zuurkasten, 30 laserlabs en ruim 3 kilometer aan labtafels. “De bouw vindt gefaseerd plaats”, zegt Wiegertjes. “In de zomer van 2019 zijn we gestart met fase 1, die is opgesplitst in twee deelprojecten A en B. Eerst wordt deelproject 1A volledig afgerond, zodat de eerste onderzoeksgroepen van de faculteit al hun intrek kunnen nemen. Nadat fase 1B is afgebouwd, worden enkele bestaande delen van Nijenborgh 4 gesloopt om ruimte te maken voor fase 2. Deze zal begin 2022 starten en in de zomer van 2023 klaar zijn.”

Seismische eisen

De aardbevingsproblematiek in Groningen raakt ook de Feringa Building. “De Energy Academy Europe was het eerste gebouw op onze campus dat gebouwd is conform de Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR) voor aardbevingsbestendig bouwen”, zegt Kranenborg. “Het is een norm die voortdurend in ontwikkeling is op basis van voortschrijdend inzicht en seismische gedragingen van de ondergrond. In de meest geactualiseerde versie is het risicoprofiel verder omlaag gebracht.” Wiegertjes vult aan: “Als we de Feringa Building nu opnieuw zouden bouwen, ziet de constructie er ongetwijfeld weer anders uit. De seismische eisen wegen zwaar door in de hele opbouw. Het komt overal in terug om het gebouw constructief dusdanig sterk en flexibel te maken om een aardbeving op te vangen en de schade zo beperkt mogelijk te houden.”

Eerst wordt deelproject 1A volledig afgerond, zodat de eerste onderzoeksgroepen van de faculteit al hun intrek kunnen nemen.

Melkmeisje

De V-vormige vleugels zijn constructief gezien opgedeeld in afzonderlijke bouwdelen die los van elkaar kunnen bewegen en zijn gefundeerd op zogenaamde stabiliteitswanden. “De vleugels zelf zijn opgebouwd uit een kolommenstructuur, een staalconstructie met liggers die de betonvloeren dragen. De afdracht vindt bovenin plaats”, legt Wiegertjes uit. “De krachten worden via de kolommen omhoog gebracht en teruggebracht naar het midden waar de kolommen staan. Een constructiemethode die we intern het ‘melkmeisje’ noemen. De constructie wordt vanaf de begane grond tot aan de tweede verdieping opgebouwd met tijdelijke kolommen. Zodra de vakwerkconstructie boven is ‘opgespannen’, kunnen de tijdelijke kolommen worden weggehaald.”

Eén van de buitenruimtes in de V-structuur wordt voorzien van een gevel en dak, waardoor een atrium ontstaat. “Dit wordt het hart van het gebouw”, zegt Kranenborg. “In plaats van een glazen dak, is gekozen voor een kunststof luchtkussendak met een oppervlakte van in totaal 300 m². Het is niet alleen een esthetisch fraaie oplossing, maar ook een aardbevingsbestendige keuze.” Met de Feringa Buiding ‘home to Nobel Prize winners’ onderschrijft de RUG haar ambities om ook in de toekomst een bijdrage te leveren aan belangrijke internationale onderzoeksgebieden zoals chemical engineering, (nano)technologie, materiaalonderzoeken en astronomie. Als het gebouw straks klaar is, biedt het onderdak aan zo’n 1.400 studenten en 850 medewerkers.