Michiel de Ruyterbrug: Icoon in het Urker landschap

Op Urk wordt door bouwcombinatie 2KA druk gebouwd aan een derde brug over de Urkervaart. De Michiel de Ruyterbrug is essentieel voor de toekomst van Urk, verbindt de nieuwe Zeeheldenwijk met de rest van het vissersdorp en verbetert de bereikbaarheid van heel Urk. Behalve een spectaculair design en de nodige uitdagingen in de ‘maakbaarheid’, is ook de samenwerking tussen de gemeente Urk als opdrachtgever en de provincie Flevoland als ‘adviesbureau’ bewonderenswaardig.

Urk groeit hard door in oostelijke richting. “Vanwege het vermeende omrijden, is het een lang gekoesterde wens van de gemeente om een derde verkeersbrug over de Urkervaart te realiseren”, begint Dick van der Snee, projectleider civiele techniek bij de gemeente Urk. “Al in 2006 werden de eerste stappen daartoe ondernomen, in combinatie met de aanleg van een nieuwe randweg. Deze plannen werden weer actueel omstreeks 2017 op het moment dat er groen licht was voor de aanleg van de Zeeheldenwijk, een compleet nieuwe woonwijk. De kosten van de nieuwe brug konden ten dele worden weggestreept tegen de grondexploitaties.”

In de huidige situatie heeft Urk twee beweegbare bruggen over de Urkervaart; de Zwolsebrug en de Arie de Witbrug. De eerste is een fietsbrug uit 2006, terwijl de Arie de Witbrug voor het autoverkeer dateert uit 1989. De bruggen zijn eigendom van de gemeente, maar de bediening wordt verzorgd door de provincie Flevoland. “We hebben al 33 jaar een relatie met de gemeente Urk voor het bedienen van de bruggen en sluizen”, zegt Bart Jansen, projectmanager bij de provincie Flevoland. “In eerste instantie vanuit het bedienhuis op de Urkersluis en sinds 2014 centraal op afstand vanuit het provinciehuis in Lelystad. De plannen van de gemeente Urk voor de bouw van de Michiel de Ruyterbrug vielen zowat samen met onze plannen voor het uitvoeren van groot onderhoud aan alle provinciale bruggen en sluizen. Wij hebben de gemeente gevraagd of ze wilde meeliften met dat contract voor het groot onderhoud aan de Zwolsebrug en de Arie de Witbrug. En tegelijk heeft de gemeente de provincie verzocht gebruik te maken van de expertise van het projectteam in het provinciehuis voor de contractvorming van de Michiel de Ruyterbrug, waarvan we straks ook de bediening verzorgen.”

De provincie Flevoland stelde voor om de bouw van de Michiel de Ruyterbrug in een UAV-GC contract te gieten, net zoals het renovatiecontract aan de provinciale bruggen en sluizen, vervolgt Van der Snee. “Dat was voor ons als kleine gemeente best een groot vraagstuk. We hadden namelijk sterk de behoefte om ‘iets’ te zeggen over het ontwerp van de brug. Het moet een landmark zijn, een herkenbare entree naar het dorp. Van daaruit ontstond het idee om met een beeldkwaliteitsplan te gaan werken. We hebben een architect in de arm genomen die een groot aantal varianten heeft uitgewerkt. Uiteindelijk zijn er twee beeldkwaliteitsplannen opgesteld: één voor de brug zelf en één voor de omgeving, rotonde, wegen, beplanting en landschapsarchitectuur. Dat alles is geïntegreerd in een UAV-GC contract en heeft geleid tot een Europese aanbesteding.” Na een voorselectie bleven er vijf gegadigden over, waarna het op basis van EMVI in de zomer van 2020 is gegund aan bouwcombinatie 2KA, bestaande uit Knook Staal en Machinebouw, Knipscheer Infrastructuur en ÆVO.

“We hebben de aanbesteding op kwaliteit gewonnen”, zegt Edwin Raats, projectmanager bij Knook Staal en Machinebouw en penvoerder namens bouwcombinatie 2KA. “We zijn de goedkoopste inschrijvingen voorbijgestreefd door goed te scoren op EMVI. In de tender zijn we gezamenlijk bij elkaar gaan zitten. We hebben de omgeving geïnventariseerd en op basis daarvan een plan geschreven en beloftes gedaan voor wat betreft het beperken van de omgevingshinder, aandacht voor flora en fauna en het beperken van de projectrisico’s. Dat laatste had onder meer te maken met de destijds ontbrekende elektravoorziening. Zo hebben we een risicobeheersmaatregel genomen door het toepassen van een peak-shaver om het opgenomen vermogen te verlagen. Daarnaast hebben we de beweging en besturing van de brug vroegtijdig aan de hand van een 3D-model gevisualiseerd via een digital twin om verrassingen tijdens de uitvoering te voorkomen. We hebben er bewust voor gekozen om het civiele en werktuigbouwkundige gedeelte bij één ingenieursbureau neer te leggen, juist vanwege het beheersen van raakvlakken en alle voordelen van één ontwerp en één 3D-model.”   

Het specifieke ontwerp met een vloeiende lijn vanuit de betonnen aanbrug naar het stalen val én de ronde vormen in de stalen balans en hameistijl bleken niet eenvoudig te realiseren. Er zijn maar een paar fabrieken in Nederland die een dergelijk ontwerp kunnen walsen en zetten. Ook het excentrisch aangrijpen van de hangstang op het val was een ‘dingetje’. “Het verkeersval is groter dan het fietsval, maar zijn onderling aan elkaar gekoppeld. Bij die koppeling zit het aangrijppunt van de hangstang. Dat zorgt voor een bepaalde vervorming die je eigenlijk pas in de eindsituatie kunt beoordelen”, verduidelijkt Raats. “Het moet echter wel voor 100% aansluiten op het beton dat eerder wordt gerealiseerd. Een uitdaging om hier geen grote maatafwijkingen te laten optreden. Dat hebben we grotendeels ondervangen door (vervormings)berekeningen los te laten op het 3D-model en door het laatste stukje betonstort pas uit te voeren nadat beide brugvallen waren geplaatst. Samen met Knipscheer hebben we daarvoor de nodige beheersmaatregelen getroffen door in het uitvoeringsproces elkaars stappen continu te controleren. En dat heeft goed uitgepakt. We zijn bijna aan het einde van de realisatiefase en mogen nu toch wel voorzichtig concluderen dat grote verrassingen zijn uitgebleven.”

Ook voor de gemeente en de provincie is het project tot op heden een succes. “We hadden net zo goed een RAW-bestek kunnen opstellen of een UAV-GC contract met een adviesbureau, maar dan krijg je toch een andere benadering”, concludeert Van der Snee. “Dit traject was geënt op een brede samenwerking, omdat je ook na oplevering als gemeente (eigenaar van de brug) en provincie (verantwoordelijk voor de bediening) met elkaar verder gaat. Er hangen veel meer componenten aan vast dan klinisch een brug opleveren en de uitvoering begeleiden. Een dergelijke samenwerking vergemakkelijkt ook de vergunningverlening dankzij wederzijdse netwerken.” Begin 2023 wordt de Michiel de Ruyterbrug officieel geopend. Het is dan de derde brug over de Urkervaart, maar volgens Van der Snee nog niet de laatste. Wordt ongetwijfeld vervolgd!