Museum Arnhem: Renovatie en nieuwbouw in perfecte harmonie

Met het door de Gemeente Arnhem (eigenaar van het pand) geïnitieerde en geleide project zullen ook de unieke ligging en het karakter van het museumcomplex verder worden onderstreept. Aspecten die als vanouds stevig bijdragen aan de beleving van de bezoekers van het museum voor moderne, hedendaagse en toegepaste kunst en vormgeving aan de Utrechtseweg in Arnhem.

De renovatie en uitbreiding van Museum Arnhem, gevestigd in een voormalige herensociëteit, was hoognodig. Dát blijkt uit de woorden van wethouder cultuur Hans de Vroome, die namens de Gemeente Arnhem de momenteel gaande werkzaamheden op de voet volgt. “Het gebouw was niet meer van deze tijd, de routing en logistiek binnen het museum waren niet ideaal en er was onvoldoende ruimte om de prachtcollectie vol tot zijn recht te laten komen. Daarnaast ontkwamen we er niet aan om op het gebied van Arbo, binnenklimaat en veiligheid groot onderhoud te plegen. Last but not least hadden we de nadrukkelijke wens om diverse functies, faciliteiten en voorzieningen binnen het gebouw zoveel mogelijk te clusteren. Dat alles heeft uiteindelijk geresulteerd in het besluit om het museum op deze unieke plek te verbouwen en te vergroten, met als belangrijkste insteek om de collectiestukken het podium te geven dat ze verdienen, de dynamiek in het museum te vergroten en de beleving van de bezoekers naar een nóg hoger niveau te tillen.”

Harmonie is het toverwoord wanneer de door Benthem Crouwel Architects ontworpen verbouwings- en uitbreidingsplannen nader onder de loep worden genomen. “Allereerst wordt het bestaande museumgebouw door hoofdaannemer Rots Bouw deels gesloopt en deels gerenoveerd”, aldus De Vroome, die nauw betrokken was bij de besluitvorming, budgetvaststelling en locatiekeuze. Er komt meer tentoonstellingsruimte, een nieuw depot en een aansprekende entree met betere publieksfaciliteiten. “Het opvallendste onderdeel is de monumentale koepel van het gebouw”, vervolgt De Vroome. “Deze krijgt een open karakter en wordt samen met de museumwinkel en het museumcafé dé centrale ontmoetingsplaats en het vertrekpunt richting de expositiezalen en de beeldentuin.”

In harmonie met het klassiek getinte hoofdgebouw wordt het museum uitgebreid met een futuristisch ogende nieuwe overstekvleugel van waaruit straks genoten kan worden van een spectaculair uitzicht op de Rijn, het uiterwaardenlandschap en de Arnhemse binnenstad. “Deze op een stuwwal gelegen overstekvleugel kraagt aan de zuidkant 15 meter uit”, legt De Vroome uit.   

“Daardoor worden de hoogteverschillen tussen het museum en de stuwwal sterk geaccentueerd en lijk je tijdens een uitkijkje over het landschap als bezoeker boven de bomen te zweven. Het maakt een bezoek aan Museum Arnhem tot een geweldig mooi extraatje.”

Het Arnhemse project wordt door hoofdaannemer Rots Bouw niet alleen als een prestigieuze klus aangemerkt, maar ook als een bijzondere. Zó bijzonder dat het vanuit Aalten actieve bedrijf de website www.rotsbouwtmuseumarnhem.nl lanceerde, waarop de uitvoering van de diverse werkzaamheden op de voet kan worden gevolgd. De realisatie van de op de stuwwal gelegen overstekvleugel wordt op het tijdelijke portaal prominent belicht. En dat is volkomen terecht, vindt ook Egbert-Jan Rots, directeur/eigenaar van de in complexe woningbouw en utiliteitsbouw gespecialiseerde onderneming. “Het project is in meerdere opzichten opmerkelijk te noemen. Allereerst gaat het hier om de verbouwing en vernieuwing van een Rijksmonument. Daarnaast is het bouwen van een overstekvleugel een ingewikkelde aangelegenheid die vraagt om speciale bouw- en constructietechnieken. Zeker in dit geval. De nieuwbouw diende namelijk gerealiseerd te worden bovenop een uit de ijstijd daterende stuwwal die koste wat kost intact moest blijven.”

Dát gegeven vereiste van Rots Bouw een alternatieve uitvoeringsmethodiek. “Omdat enerzijds een zeer grote uitkraging van 15 meter gerealiseerd moest worden en anderzijds geen tijdelijke ondersteuning in de stuwwal gebouwd kon worden, moesten we inventief te werk gaan”, blikt Rots terug. “Met als doel om de bestaande bebouwing overeind te houden, hebben we allereerst middels een palenwand een ondersteuningsconstructie in de grond gemaakt. Aansluitend is een twee lagen diepe kelder gerealiseerd. Op de -1-vloer hebben we vervolgens een tijdelijke schuifbaanconstructie gemaakt, een voor Nederland uniek technisch hoogstandje waarin zowel bouwkundige als civieltechnische technieken zijn verenigd. De brugconstructie ligt ‘op domp’. Dat wil zeggen dat het contragewicht zwaarder is dan het uitkragende deel. Met behulp van duwvijzels is het gebouw door civieltechnisch specialist CT deBoer uiteindelijk in twee fases op zijn plek geduwd.”

Alom beschouwd is Rots Bouw in het Arnhemse bezig een onderscheidend bouwplan uit te voeren. Daarbinnen was het niet alleen zaak om tijdens de bouw van de nieuwe vleugel de stuwwal te ontzien. “Het voornaamste doel is om met deze verbouwing en vernieuwing Museum Arnhem weer stevig en positief op de kaart te zetten”, zegt Rots. “Wanneer later dit jaar de oplevering een feit is, zal blijken dat deze unieke locatie alles in huis heeft om elke bezoeker te verrassen. Binnen én buiten.”