Platform over beton en staal in de bouw
Eind 2020 zal aan de Parnassusweg de nieuwe Rechtbank Amsterdam zijn deuren openen. Het complex van 47.250 m² (en 9.000 m² parkeervloer) verrijst op de plek van de oude rechtbank, dat als vrij anoniem wit gebouw vervangen wordt door een herkenbaar, open en representatief ontwerp van Kaan Architecten. Dit bureau maakte deel uit van het winnende consortium NACH (New Amsterdam Court House) samen met Macquarie Capital, ABT en DVP. Voor de uitvoerings- en beheerfase zijn Heijmans Utiliteit en Facilicom aan het consortium toegevoegd. De rechtbank wordt gebouwd onder een DBFMO-contract van ruim 235 miljoen euro, inclusief 30 jaar beheer, onderhoud en facilitaire dienstverlening.
Vanaf december worden op jaarbasis 150 duizend zittingen gehouden in de nieuwe en grootste rechtbank van Nederland. “In de onderste vijf lagen komen dertig zittingzalen, verhoorkamers, foyers, een restaurant en vergaderzalen, in de bovenste vijf lagen de kantoren en een bibliotheek”, begint Bauke van der Goot van Heijmans Utiliteit, die als procesmanager opereert voor het consortium. “Zo’n enorm uitgebreid programma op een betrekkelijk klein grondoppervlak verwerken is een hele prestatie. Kaan Architecten heeft de zittingzalen als een puzzel gestapeld; niet recht boven elkaar, maar 90 graden gedraaid. Zowel constructief als logistiek was dat behoorlijk complex.”
Kantoorverdieping wind- en waterdicht. De staalconstructie (plafond) zit vol met sparingen voor de installaties. (Beeld: Marcel Steinbach)
De onderbouw met alle zalen is voornamelijk opgetrokken met in het werk gestort beton. Van der Goot: “Met die complexe stapeling van zalen kon je een jaar geleden een interessant krachtenspel zien van beton en ook staal, waarbij er soms meer steigers en stempels stonden dan beton. Bedenk dat sommige wanden ruim tien meter hoog zijn.” Deze onderbouw staat op een kelder van twee lagen die gefundeerd is op 635 trillingvrij geboorde Hek-combipalen en 168 Gewi-ankers. De bovenbouw van het complex is een staalconstructie. Van der Goot: “De betonwereld gaat boven de vijfde verdieping over in een staalwereld. Dat geeft een lichtere constructie en je kunt sneller bouwen. De kantoorlagen zijn uitgevoerd met slanke staalplaatbetonvloeren, systeemwanden en systeemplafonds.”
Impressie foyer, met veel onderhoudsarm natuursteen. (Beeld: Beauty & The Bit, KAAN Architecten)
De constructieve uitwerkingen en berekeningen van dit uitdagende ontwerp kwamen van ABT, dat als integraal adviseur ook tekende voor installatietechniek, bouwfysica, beveiliging, brandveiligheid en kostenadvisering. Constructeur Jan Willem ten Have en projectleider Jelle Roks waren twee jaar intensief betrokken. Roks: “Als je bedenkt dat ABT op momenten tot wel zestig mensen actief had op dit werk, begrijp je de omvang en complexiteit een beetje. We hebben alles uit de kast getrokken om het ontwerp te optimaliseren. Dat begon al bij de bestaande fundering: de nieuwe paalfundering is zo ontworpen dat van de oude paalfundering geen enkele paal getrokken hoefde te worden. Uiteindelijk gingen alle nieuwe funderingspalen probleemloos de grond in. Erg praktisch was dat ABT destijds de oude rechtbank Amsterdam heeft uitgewerkt. En daarvan hadden we alle gegevens nog in huis.”
Voor de bovenbouw zijn in de tenderfase alle varianten doorgerekend. Ten Have: “Compleet van staal, compleet van beton, hybride tot de vijfde verdieping, tot de zevende…. Pas na de gunning is de knoop doorgehakt en werd het tot en met de vijfde laag beton en daarboven volledig staal. Het gebouw heeft vier stabiliteitsassen aan de korte zijden van de twee grote patio’s.” Roks: “Het gestapelde ontwerp voor de zalen uitwerken was niet eenvoudig. Stabiliteitswanden lopen niet overal door en op hele kleine vlakken kunnen enorme krachten lopen. Op die knooppunten zijn stalen inserts toegevoegd om de kracht vanuit de ene wand via het staal over te brengen in de wand die er negentig graden op staat.”
Gevelmontage met hefsteigers. (Beeld: CSM Steel Structures)
Een andere uitdaging lag in de installaties. Roks: “Alle opdrachtspecificaties zijn heel knap vertaald naar ruimtes met bijbehorende vloeroppervlakten en hoogtes. Er bleef echter vrijwel geen ruimte over voor de installaties tussen de plafonds en draagconstructie. Die moesten door de constructie. In een optimalisatie/bezuiniging werden ronde kanalen ook nog vierkant, wat meer oppervlak betekende voor de doorvoeren. Om alle dertienduizend sparingen in de draagconstructie te kunnen uitrekenen en beheersen, hebben we met Heijmans op basis van Revit met Dynamo-software een speciaal programma ontwikkeld. Elke sparing is daarin ingevoerd en gekeurd door aannemer en constructeur; indien goedgekeurd werd het overgenomen in BIM en als uitsparing weergegeven.” Ten Have: “Er is bijna geen ligger waar niks doorheen gaat. Op de traditionele manier was dit niet te beheersen.”
Kantoorlagen: opgebouwd uit staalconstructies en staalplaat betonvloeren. (Beeld: CSM Steel Structures)
ABT heeft de staalconstructies tot en met het technisch ontwerp verzorgd en de betonconstructies tot uitvoeringsgereed ontwerp. Detailuitwerkingen van de staalconstructies zijn door producent CSM Steel Structures gemaakt. Jules Vankevelaer, Projectmanager bij CSM: “Om onze input en uitvoeringsideeën wat betreft maakbaarheid en bouwvolgorde tot hun recht te laten komen, zaten wij al vroeg aan tafel bij het consortium. Dat mag ook wel als je 3.500 ton levert en monteert voor de bovenbouw, 1.900 ton voor de onderbouw en 580 ton voor de stalen sierkappen van de gevels. Meest indrukwekkend zijn de gevelkolommen die wel 23 meter lang zijn. Om te zorgen voor een strakke gevel, is de tolerantie bij plaatsing klein gehouden. Daartoe hebben we een methode bedacht om de kolommen, vlak na het opleggen van de vloeren, te kunnen stellen voor de vloer uitgehard was.”
De nieuwe Rechtbank Amsterdam aan de Parnassusweg. (Beeld: Marcel Steinbach)
De stalen bovenbouw vanaf de vijfde verdieping is binnen twintig weken omhoog getrokken. Vankevelaer: “Om dat te bewerkstelligen, is het werk opgedeeld in drie zones. Per zone is een compacte bouwvolgorde aangehouden die we ook bij het Timmerhuis in Rotterdam hebben gebruikt. Daarbij monteerden we het staal voor bijvoorbeeld de verdiepingen 6 en 7 en plaatsten we de spanten die tijdelijk afgespannen waren op de 7e verdieping, om vervolgens de 7e verdieping te storten. Hierdoor konden de kopplaten van de spanten mee ingestort worden, wat goede verbindingen tussen staal en beton oplevert. Daarna pas is de verdiepingsvloer van de 6e verdieping aangelegd. Door deze bouwvolgorde en zonering haal je zoveel mogelijk activiteiten uit het kritische pad en creëer je continuïteit op de bouwplaats.” De spanten, waarvan de grootste 21,6 meter lang en 4,8 meter hoog is, zijn voorgemonteerd aangevoerd.
Het tweede deel van de opdracht van CSM omvat het maken, leveren en monteren van de sierkappen die om de stalen gevelkolommen gemonteerd worden. Verkevelaer: “We hebben in een proefopstelling de gevelmontage geoptimaliseerd. Voor de ophanging van de gevelelementen zijn blokken aan de kolommen gelast. Onze stalen kappen hangen aan aparte U-vormige consoles die in alle richtingen stelbaar zijn, zodat een strak gevelbeeld ontstaat. Om rekening te houden met de hefsteigermasten, zijn doorvoeropeningen en speciale hijsbalken gemaakt. We zijn nog tot de bouwvak bezig met deze montage.” 16 oktober 2020 wordt de rechtbank helemaal ingericht en beschikbaar gesteld aan de gebruiker; twee maanden later volgt de eindoplevering met het verstrekken van het voltooiingscertificaat.
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2024 Louwersmediagroep.
