Voor de betonsector is circulariteit een prioriteit

Beton heeft een lange levensduur en is volledig recycleerbaar

De prefab betonindustrie is zich zeer bewust van het belang van circulariteit om finaal de impact van het bouwproces op het milieu tot een absoluut minimum te beperken. Daarom is het cruciaal om gebouwen en elementen met een zo lang mogelijke levensduur te ontwerpen, zo weinig mogelijk nieuwe grondstoffen te gebruiken en te kiezen voor hoogwaardige gerecycleerde materialen. De redactie van Beton & Staalbouw ging met Stef Maas, directeur van FEBE, dieper in op deze interessante materie.

Tekst | Johan Debaere

Verplaatsbare prefab kolommen van Valcke. (Beeld: Enjoy Concrete & beeldcollectief)

Lange levensduur

“De eenvoudigste manier om de milieu-impact te reduceren, is de levensduur verlengen”, aldus Maas. “Dankzij een doorgedreven kwaliteitscontrole produceren we prefab betonelementen die qua levensduur niet te overklassen zijn. Bovendien zijn gebouwen in prefab beton doorgaans flexibel, aanpasbaar, robuust en resilient, waardoor ze met de eisen en uitdagingen van de tijd mee kunnen evolueren. Dankzij de bijzonder grote overspanningen van de prefab betonelementen – soms zelfs van gevel tot gevel – zijn de wanden niet dragend en te allen tijde verplaatsbaar. Zo kan een kantoorgebouw binnen 25 jaar een woontoren met winkels en serviceflats worden. Het is bovendien perfect mogelijk om gebouwen aan te passen – een gevel te vervangen bijvoorbeeld – zonder de rest van de structuur te hypothekeren. Dankzij de robuustheid en resilience kan prefab beton goed omgaan met de gevolgen van de klimaatverandering, zoals hogere temperaturen, hevige stormen, overstromingen, bosbranden, ….; parameters die bij het ontwerp niet bekend zijn.”

Dit project was winnaar van de FEBE Elements Awards 2018 in de categorie ‘Outstanding Precast’. (Beeld: Enjoy Concrete & beeldcollectief)

Dematerialisatie en (meervoudige) recyclage

Dematerialisatie is kenmerkend voor de prefab betonsector, vertelt hij. “We hebben het vaak over het vervangen van grondstoffen door kennis, want hoe meer we het gedrag van onze elementen beheersen, hoe beter we ze kunnen uitpuren zonder daarbij de functionaliteit en duurzaamheid in het gedrang te brengen. Vandaag kunnen we kolommen sterker en slanker maken en vloeren produceren die dunner en performanter zijn dan ooit tevoren. Vele prefab betonfabrikanten breken ook al jaren beproefde of afgekeurde elementen om die te hergebruiken. Zo gaan er geen grondstoffen verloren en is er sprake van een hoogwaardig hergebruik. De betontechnologen weten perfect hoe ze een maximum aan gerecycleerde materialen kunnen inzetten zonder in te boeten op het vlak van prestaties van het beton. Alleen komt men met het hergebruiken van eigen recyclaat niet ver en moeten andere bronnen aangewend worden. Daarom moeten we aandacht besteden aan het gebruik van hoogwaardige gerecycleerde materialen, die voldoen aan de eisen die we binnen onze sector aan de grondstoffen stellen. Maar ook aan ‘nieuwe’ grondstoffen, meestal uit andere industriële sectoren, die zorgvuldig bewerkt worden voor gebruik in (prefab) beton. Het is voor het milieu en het imago van de sector van belang dat gebruiksgeschiktheid en meervoudige recyclage als basiscriteria beschouwd blijven bij de beoordeling van nieuwe en gerecycleerde materialen. Vandaag zien we buiten onze sector nog te vaak initiatieven die de toets van de tweede recyclage niet doorstaan.”

Bij het project Le Globe in Knokke werd de gevel vervangen, maar bleef de achterliggende dragende structuur behouden. Dit project is een bewijs dat (prefab) betonnen constructies aanpasbaar zijn.
(Beeld: Enjoy Concrete & beeldcollectief)

Een betonsector in volle beweging

“Als federatie willen we meewerken aan een regelgevend kader dat ruimte schept voor een hoger aandeel van gerecycleerde materialen in beton”, aldus Maas. “We besteden ook aandacht aan de reductie van niet herbruikbare verpakkingen en het opstellen van EPD’s (Environmental Product Declarations), die een volledig beeld van de milieu-impact van onze producten geven. Onze leden doen veel inspanningen om kwalitatieve, recycleerbare producten met een lange levensduur te realiseren en zetten volop in op circulariteit. Eén van de vele voorbeelden: specialisten in riolering en bestrating ontwikkelden een volledig assortiment producten met als doel om de cyclus van het hemelwater niet te onderbreken. Waterdoorlatende verhardingen in prefab beton zorgen ervoor dat men niet langer moet kiezen tussen het comfort van een verhard oppervlak en het drainerend vermogen van een onverhard oppervlak. Waterdoorlatende buizen zorgen er dan weer voor dat het water de tijd krijgt om de bodem in te dringen. Daarnaast worden grote inspanningen gedaan om het recycleren te verbeteren. Zo scheidt men nu granulaten en zand van de cementsteen en wordt die laatste verpulverd tot een herbruikbaar poeder met hydraulische eigenschappen. Beton wordt zo volledig circulair.”

De ‘ideale wereld’ komt dichterbij

“In een ideale wereld willen we de ‘historiek’ van een gebouw en van elk element in het bijzonder kennen. BIM speelt hier een belangrijke rol, maar dit model moet gevoed worden. De leden van FEBE spelen hier al hun rol, maar voor een goede opvolging moeten alle actoren dit over de gehele levensduur doen. Ook dat is een uitdaging. Ondertussen zoeken we naar manieren die toelaten dat onze bouwelementen zelf met het model communiceren. Sensoren worden steeds goedkoper en functioneler waardoor die ‘ideale wereld’ niet meer zo ver weg is.”