We zetten volop in op een snelle halvering van de CO2 bij de cementproductie”

De Klimaattop van 2015 in Parijs stelde in het resulterend Klimaatakkoord ambitieuze maar noodzakelijke doelstellingen op vlak van globale opwarming. Om de planeet leefbaar te houden, moet deze opwarming beperkt worden tot maximum 1,5°C tegen het einde van de eeuw. Dit kan enkel door een halvering van de koolstofuitstoot tegen 2030. Tegen 2035 moet de vermindering van de uitstoot zelfs 75% bedragen. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de cementindustrie.

Ecocem, ruim twintig jaar geleden in Ierland opgericht door Donal O’Riain, nam reeds in 2002 een globale voortrekkersrol op zich, met de opstart van koolstofarme cementproductie op hun Nederlandse site. Ecocem produceert momenteel jaarlijks 2,4 miljoen ton koolstofarm cement in zijn vier Europese productievestigingen. Eind vorig jaar kondigde Ecocem Act aan, een baanbrekende, schaalbare laagkoolstof-technologie die tot 70% reductie in CO₂ kan opleveren. Momenteel ondergaat de technologie industriële tests. Ecocem zal deze technologie die de potentie heeft om de bedrijfstak blijvend te veranderen, via licenties beschikbaar stellen aan de cementindustrie. Deze onderzoeksdoorbraak is het resultaat van een lang en intensief researchtraject in hun onderzoekscentrum nabij Parijs. Jaarlijks spendeert Ecocem hier 1,5% van de totale omzet aan R&D. Ecocem stelt ruim 200 mensen tewerk, waarvan maar liefst 30 in de researchafdeling.

Donal O’Riain: “De cijfers over de milieu-impact van cement zijn op zijn minst verontrustend. De productie van Portlandklinker als bindmiddel voor beton alleen is al verantwoordelijk voor ruim 7% van de totale wereldwijde koolstofuitstoot! Hoewel cement slechts een goeie 10% van het betonvolume uitmaakt, is het toch verantwoordelijk voor bijna 90% van de vervuilende carbonuitstoot. Zeker een belangrijke factor om in overweging te nemen. En dit heeft alles te maken met het verbrandingsproces van de basisgrondstof kalksteen. De hoge verwerkingstemperaturen van meer dan 1.400°C slorpen zeer veel energie op en het hele proces stoot aanzienlijke hoeveelheden koolstof uit.”

Donal O’Riain: “Om het productieproces van cement, en bij uitbreiding van beton, milieuvriendelijker te maken zijn we op zoek gegaan naar alternatieven voor de vervuilende kalksteenfractie. Momenteel gebruiken we hiervoor, naast een sterk verminderde hoeveelheid Portlandklinker, onder andere vermalen hoogovenslakken afkomstig uit de staalindustrie. De vermalen slakken zorgen voor een betere en snellere reactie met water en leiden tot een sterker eindproduct. ACT, de nieuwe technologie, kan worden toegepast op een breed scala aan laag-koolstofalternatieven voor klinker, waaronder BFS, kalksteen, natuurlijke pozzolanen, andere staalslakken en gebrande klei. Belangrijk hierbij is dat de nieuwe grondstoffen en technologieën schaalbaar zijn en het uitstootprobleem niet gaan verleggen naar andere industrieën.”

Ook andere technologieën zoals Carbon Capture afvangtechnieken die CO₂ opvangen en neutraliseren via een aangepaste voor- of naverbranding in de cementovens kunnen het ecologisch plaatje van de cementindustrie positief beïnvloeden, maar deze vergen dure en complexe ingrepen in het productieproces en zijn daarom momenteel moeilijk implementeerbaar.

In een eigen rapport ‘Cement: verhoogde ambities, verlaagde uitstoot’ maakt Ecocem duidelijk dat stilzitten en afwachten geen optie is. Het bedrijf heeft schaalbare oplossingen uitgewerkt om de 50% verminderde koolstofuitstoot tegen 2030 mogelijk te maken.

Donal O’Riain: “Met onze ACT (Advanced Cement Technology) koolstofverlagende oplossing maken wij het mogelijk om de 70% verlaging tegen 2035 te halen. Bij de ontwikkeling ervan gingen we niet over ijs van één nacht maar werkte onze R&D afdeling nauw samen met universiteiten en toonaangevende bedrijven als Saint-Gobain. ACT staat hierbij tevens voor een aansporing voor de sector om nu ACTie te ondernemen voor het te laat is. De impact van het gebruik van ACT op de totale kosten van productie zal minimaal zijn. Het alternatief is in ieder geval financieel minder aantrekkelijk: een verwachte verhoging met 80% van de kosten van uitstootrechten voor wie de emissienormen niet haalt”.

Donal O’Riain: “Al in 2022 begonnen we met de productie en verkoop van GGBS in Nederland. Als bruggenhoofd een voor de hand liggende keuze om toegang te krijgen tot de Benelux, de grootste en dichtste cementmarkt in Europa met een lange traditie in cement met een lage CO₂-uitstoot. De Nederlandse markt is momenteel zelfs de meest geavanceerde in Europa op dit gebied. Met deze ervaring in de Benelux zijn we perfect in staat om cement te decarboniseren op een grotere schaal.

In Nederland en ook elders zullen we andere cementbedrijven licentiëren om onze technologie te gebruiken en zullen we technische ondersteuning bieden om de best mogelijke resultaten te garanderen. We hebben tevens een uitgebreid programma van demonstratieprojecten in de pipeline, in samenwerking met partners in cement, beton en bouw, om ons voor te bereiden op de grootschalige uitrol van Ecocem-technologie met lage CO₂-uitstoot vanaf het midden van dit decennium.”

Donal O’ Riain: “Ecocem moet de leiderschapsverantwoordelijkheid op zich nemen bij het versnellen van cementdecarbonisatie. Er zijn echter grenzen aan de schaal die we kunnen bereiken. De rol van andere belanghebbenden is minstens even cruciaal. De EU moet haar steun voor decarbonisatie uitbreiden voorbij CCS en hier snel op reageren. Hoewel CCS/CCUS duidelijk deel uitmaakt van elke decarbonisatie-oplossing, is het logischer om CO₂-productie in de eerste plaats te voorkomen. De EU moet ook de vermindering van gratis emissierechten voor de uitstoot van CO₂ uit cementproductie versnellen. De EU- en nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor normen, moeten veranderingen versnellen om belemmeringen voor het gebruik van cement met een lage CO₂-uitstoot weg te nemen. Ten slotte moet de cementindustrie de overgang naar technologie met een lage CO₂-uitstoot in een hoog tempo maken. De omvang en snelheid van verandering zijn ongekend. Het antwoord moet bestaan uit samenhangend denken en gecoördineerde actie tussen alle belanghebbenden.”

Dankzij wegbereiders als Ecocem is een mooie toekomst weggelegd voor het bouwen met beton, sinds lang het meest gebruikte bouwmateriaal en binnenkort ook één van de meest milieuvriendelijke.

‘De omvang en snelheid van verandering zijn ongekend. Het antwoord moet bestaan uit samenhangend denken en gecoördineerde actie tussen alle belanghebbenden’