Wordt Nederland langzamerhand ‘Singapore aan de Noordzee’?

We spraken voor deze editie van Beton & Staalbouw met Paul Laseur, één van de gezichten van BNR Nieuwsradio en expert op het gebied van de bouw in Nederland én alle ontwikkelingen die daaraan gekoppeld kunnen worden. We legden hem vijf willekeurige vragen en stellingen voor ter inspiratie.

De politiek moet zich schamen voor de enorme bouwachterstand van woningen in Nederland
“Nee, ik ben het daar niet mee eens. Je kunt dit namelijk niet uitsluitend de politiek verwijten. De bouw moet ook naar zichzelf kijken. Het getuigt namelijk niet van echt ondernemerschap als je de verantwoordelijkheid bij ‘Den Haag’ neerlegt. Als bouw had je zelf ook initiatieven kunnen ontplooien. Ondernemers bepalen toch hun eigen agenda? Althans, zo zou het wel moeten zijn.”

“Je weet immers dat er een bouwambitie is. Wel, maak dan mooie plannen. Tegelijkertijd snap ik – door de crisis van een paar jaar geleden – de terughoudendheid ook wel, maar aan de andere kant vind ik toch dat de bouw zich sneller of beter had kunnen moderniseren. Aspecten als leefbaarheid, duurzaamheid en circulariteit hadden veel eerder opgenomen kunnen worden in de bedrijfsmodellen. Ik zie wel tot mijn spijt dat kleine bedrijven teveel achterblijven. Bijvoorbeeld het BIM-verhaal: dat lijkt nogal voorbestemd nu voor de grote bedrijven. Dat is jammer. Dat lijkt een gemiste kans. Dus… de bouw moet vooral naar zichzelf blijven kijken. Daar komt de echte kracht vandaan.”

We innoveren nog te weinig in de bouw in Nederland
“Ja, mee eens. Ik zei het al bij de vorige stelling: de grote partijen doen het wel. Maar kleine bedrijven in de bouw moeten zich realiseren dat innovatie veel verder gaat dan het ontwikkelen van nieuwe producten. Het gaat ook om het nastreven van betere of slimmere automatisering. Of wat te denken van nieuwe financieringsstructuren? Hoe wil je als werkgever zijn? En kun je een impuls geven aan veiligheid op de bouwplaats?”

“Ik zie daarnaast dat kleine partijen vaak ook nog te veel angst hebben voor de concurrent. Waarom niet meer willen samenwerken? Ook dát is een vorm van innovatie en innovatief denken. Bouwen in Nederland is duur. En risicovol. Juist om die redenen dienen de kleinere bouwbedrijven een andere mindset te ontwikkelen. Want, er zijn nog wel degelijk kansen voor die kleinere bedrijven. Ook hier komt het dus aan op ondernemend ondernemerschap.”

Realiseren we ons wel voldoende dat Nederland écht steeds voller wordt. En dat we daar niet aan ontkomen? Wordt Nederland met ongekend veel hoogbouw het Singapore aan de Noordzee?

Duurzaamheid in de bouw: het wordt steeds moeilijker om dat aan de man te brengen…
“Tja…. Ik zie wel dat een aspect als duurzaamheid veel beter verkocht zou moeten kunnen worden. Ik snap de tijdgeest, ik zie ook de discussies in het land, maar misschien moeten we met z’n allen veel meer gaan vertellen over het (her)gebruik van materialen. Communicatie is het sleutelwoord.”

“Inhoudelijk zal de bouw op dat vlak misschien een slag moeten maken om het draagvlak te vinden voor allerlei projecten waarbij duurzaamheid en circulariteit een grote rol spelen. Uiteindelijk moet je de mensen toch mee kunnen krijgen.”

Het onderwijs in Nederland voldoet niet ten aanzien van de kennis die we nodig hebben om slim te kunnen blijven bouwen
“Ik denk dat men het meeste over de bouw nog steeds leert óp de bouwplaats. Leer-werktrajecten zijn daarom van essentieel belang. In het algemeen zou ik willen pleiten voor meer aandacht en waardering in de samenleving voor vakmanschap en ambachtelijkheid. We zouden daarom voortaan beter kunnen spreken over ‘praktisch opgeleid’ dan over ‘laag opgeleid’, als het gaat over bouwmedewerkers. Anderzijds zie ik wel dat de architectuur in Nederland van  topniveau is. Bouwkundige ingenieurs die van Nederlandse hogescholen en universiteiten afkomen zijn van wereldklasse. Dus met het wetenschappelijk bouwonderwijs lijkt mij niet zoveel mis.”

Hoe ziet Nederland er in 2040 uit?
“We zullen er rekening mee moeten houden dat Nederland eigenlijk een soort ‘Stadstaat’ wordt. Of we nu willen of niet. Singapore aan de Noordzee. Alles zal gericht worden op ‘de stad’, een grote metropool van aansluitende steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, die meer en beter ontsloten zal moeten worden. Mobiliteit wordt dus een belangrijke factor, zo niet de belangrijkste!”

“En ook The Last Mile. Dus, hoe zit het met de bereikbaarheid van onze werkplekken? Kunnen we echt overal komen? Ik denk dus dat er multipolaire metropolen gaan ontstaan. Of dit al in 2040 het geval is, betwijfel ik. Dat is relatief snel, maar we gaan wel die richting op. We kennen onze demografische verwachtingen. Dat betekent dat er visie ontwikkeld moet worden binnen de bouw in Nederland. Hoe gaan we om met een voller en vergrijsd Nederland? Hoe kunnen we meer functies binnen de steden creëren waardoor de leefbaarheid op een hoog niveau blijft?” 

Over Paul Laseur
Paul Laseur (51) is van huis uit advocaat bouwrecht en is nu als economisch journalist één van de gezichten van BNR Nieuwsradio. Hij is daar programmamaker, columnist en presentator van o.a. het programma ‘Bouwmeesters’. “De bouw heeft van jongs af aan altijd mijn interesse gehad. Want, wat is er mooier dan dingen maken? Ik kan daar echt door gegrepen worden. Als iets klaar is, dan vind ik dat fascinerend. Vooral als je bedenkt welk traject er soms vooraf is gegaan aan het opleveren van een prachtig eindresultaat.”

Tekst en Beeld | Jerry Helmers