Kathodische bescherming van constructies in staal en beton is de laatste decennia in Nederland aan een opmars begonnen. Niet verwonderlijk want deze manier van beschermen is eenvoudig en goedkoop en kan de eigenaren van gebouwen, kunstwerken en stalen constructies veel geld besparen. Nu we in dit land tegen een enorm onderhoudsvraagstuk aanlopen van de vele verouderde gebouwen en infrastructurele werken, is het de vraag hoe we dat moeten aanpakken. Volgens expert in kathodische bescherming (KB) Anthony van den Hondel kan juist KB als techniek een belangrijke rol spelen, zeker als we slim met alle beschikbare data omgaan.
Momenteel zijn vele honderden constructies in Nederland uitgerust met KB. Betrekkelijk weinig als je bedenkt dat het systeem bijna tweehonderd jaar geleden in het Verenigd Koninkrijk werd bedacht om de scheepshuid te beschermen. Het duurde nog tot de tachtiger jaren van de vorige eeuw voor de techniek in Nederland echt werd toegepast. Mede door de invoering van een Europese norm in 2000 is het daarna hard gegaan. Van den Hondel is al dertig jaar actief als ‘corrosion engineer’. Hij is momenteel eigenaar van adviesbureau Cathodic Protection-Advice (CPA) en van Cathodic Protection-Supplies (CPS), dat producten en toebehoren levert. “Je kunt zeggen dat mijn hobby corrosie is, en dat bestrijdt je met kathodische bescherming. Het zit op schepen, gasleidingen, bruggen, damwanden, tanks in de grond, boorplatforms en de laatste decennia ook steeds meer in betonconstructies. In Nederland hebben we de afgelopen dertig jaar heel veel vooruitgang geboekt en daardoor staan we wat deze techniek betreft op een zelfde niveau als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.”
Betononderhoud wordt steeds belangrijker, vooral door de grote hoeveelheid bouwwerken die in de jaren vijftig, zestig en zeventig zijn gebouwd en die het einde van hun technische levensduur naderen. (Zie artikel Betononderhoudsplatform elders in deze editie.) Van den Hondel: “We staan voor een enorme onderhoudsopgave. Tachtig tot negentig procent van alle onderhoudsproblemen aan beton wordt veroorzaakt door het roesten van de staalwapening. Dit is ontzettend moeilijk om op een duurzame manier aan te pakken, maar met KB lukt dat. Daarmee kun je heel goed toestandsafhankelijk onderhoud plegen, dus ingrijpen als het nodig is. Beton leent zich daar goed voor omdat je de corrosiestatus met hulpmiddelen kunt meten en daar onderhoud op kunt plannen. Rijkswaterstaat heeft inmiddels meer dan 50 kunstwerken met KB uitgerust maar als je beseft dat zij vele duizenden bouwwerken beheert, weet je dat er nog werk aan de winkel is.”
Een recente ontwikkeling betreft de vergaande automatisering van de monitoring van KB-systemen. Nieuwe uitdagingen en kansen ontstaan door de veelheid aan data die beschikbaar komen. “KB is een actief systeem: als het aan staat, stopt de corrosie”, vervolgt Van den Hondel. “Er moet dus gemonitord worden en dat kan met de moderne technieken ook. Een autonoom functionerend KB-systeem stuurt via een dataverbinding data door over conditie, belasting en expositie zoals temperatuur en vochtigheid, naar een centrale monitoringsunit. De sensoren zijn van hoge kwaliteit en we hebben er al dertig jaar ervaring mee. Zodoende beschikken we ook al over dertig jaar aan data die we genereren, verwerken en analyseren. Daarmee kunnen we dan weer met zeer gesofisticeerde software het onderhoud van andere kunstwerken aansturen. Zo worden we steeds beter in beheer van onze infrastructuur.”
Van den Hondel haalt als voorbeeld een van zijn klanten aan, die zeventien KB-installaties in gebruik heeft. “Op dezelfde productielocatie zijn KB-systemen op beton gerealiseerd door dertien verschillende contractors, elk met een eigen manier van werken en een eigen monitoringssystematiek, met eigen software en eigen inloggevens. Om dat beheersbaar te maken, is een dashboard gemaakt dat alles samenbrengt in één overzicht en van daaruit beheerst en aangestuurd kan worden. Dat geeft dan bij een probleem een signaal op het hoogste niveau waar je vervolgens op kunt inzoomen. Beton ontwikkelt langzaam schade, dus je hoeft niet acuut in te grijpen, maar kunt gericht acties inplannen en ondernemen. Met onder andere RWS lopen discussies over hoe we platforms kunnen ontwikkelen op basis van expertsystemen, waarmee we automatische verwerking van KB-monitoring kunnen doen op grote schaal. De spoeling op de arbeidsmarkt is dun, we moeten dus met steeds minder mensen de onderhoudstaken bemannen. Dat kan met KB en expertsystemen voor de monitoring. In de service level agreements van contractors staat doorgaans dat die binnen een bepaalde periode reageren. Dat werkt bij KB ook, daarvoor moet je dus alleen het systeem inrichten en managen. Om dit te bereiken, hebben we alles in huis.” En tot besluit: “Er komt onvermijdelijk een opschaling van de markt aan. We gaan meer onderhouden, meer repareren, meer KB toepassen en meer monitoren. De opschaling wordt nu nog beperkt door het aantal mensen dat de markt beschikbaar heeft, maar het is zonde om de schaarse mensen op dataverwerking en -interpretatie te zetten. Pak het slim aan, dan lukt het wel.”