Met de bouwkundige staat van de Oldehove, de trots van de Leeuwarders, zit het voorlopig weer goed. De metalen ringankers in het rijksmonument zijn preventief behandeld tegen corrosie en kunnen in de komende vijftig jaar geen schade aanrichten aan vloeren of muren. Een veilige toekomst voor de Oldehove en voor nog veel meer monumentaal erfgoed.
In Nederland kennen we als geen ander de gevolgen van water op metalen. De chemische reactie tussen metaal (ijzer) en zuurstof veroorzaakt corrosie met als gevolg materiaalverlies en de aantasting van schepen, leidingen, installaties, systemen en bouwwerken. Steeds vaker wordt dit aantastingsproces met kathodische bescherming gestopt. Een uiterst efficiënte aanpak, ook voor het behoud van historische gebouwen.
Een bedrijf dat zeer bedreven is in de toepassing van kathodische bescherming, is Van der Heide. “Te vaak wordt er voor de instandhouding van gebouwen gekozen voor de vervanging van het metaal”, trapt Leo van Kuijl, expert kathodische bescherming, af. “Maar dat vereist veel sloopwerk, zeker als de corrosie optreedt in de ankers van muren die soms meer dan een meter dik zijn. Dat is nu juist wat je niet wilt bij een monument. Er zijn immers andere effectieve methoden om de corrosie te stoppen. Zowel met de actieve beschermingsstroom als met opofferingsanodes kunnen we corrosieprocessen tot stilstand brengen.”
Het opofferingsprincipe is gebaseerd op het feit dat onedele metalen zich ‘opofferen’ voor de edele metalen. Van Kuijl licht dit toe: “Bij schepen waar zinkanoden op staal worden toegepast, zal het zink corroderen, waardoor het corrosiepotentieel van het staal van het schip wordt verlaagd. Ditzelfde principe vindt plaats als we zinkanoden op stalen ankers toepassen in metselwerk. Overal waar dit principe wordt toegepast, worden de ankers kathodisch beschermd en gaan ze langer mee.”
Een andere vorm van kathodische bescherming is het aanbrengen van een actieve beschermstroom of ‘opgedrukt stroomsysteem’. Dit systeem maakt gebruik van een continue gelijkstroom van slechts vijf tot tien Volt, vergelijkbaar met het benodigde voltage voor een ledlampje. Met behulp van anoden wordt het minuscule stroompje naar de te beschermen staalelementen geleid. Van Kuijl: “Deze kathodische bescherming gaat wel vijftig jaar mee en is daarmee ook duurzaam. Het stroomkastje – de gelijkrichter – heeft een levensduur van meer dan twintig jaar en kan zeer eenvoudig worden vervangen.”
Bij de Oldehove in Leeuwarden is het opgedrukte stroomsysteem succesvol toegepast. De ankers met doorsneden tot drie centimeter zijn nu duurzaam beschermd en zullen de dikke muren van het monument weer zeker vijftig jaar overeind houden. Op dezelfde manier heeft Van der Heide al meerdere kerktorens en een watertoren veilig gesteld voor de toekomst. “Voor historische gebouwen is de kathodische bescherming de oplossing bij uitstek. De geleidende elementen worden eenvoudig in de voegen ingeslepen, waardoor het monument minimaal wordt aangetast. Van sloop is zelfs helemaal geen sprake. Niet voor niets weten de opdrachtgevers van renovatieprojecten ons steeds vaker te vinden.”