Met de Green Deal verbindt Europa zich ertoe tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te worden. Het gaat ook om de overgang naar een meer circulaire economie, waarin groei wordt losgekoppeld van het gebruik van grondstoffen. Deze doelstellingen moeten van de Europese Unie een moderne, duurzame en inclusieve economie maken. 

Zoals bekend vormt de bouwsector een bijzonder doeltreffende hefboom voor het ondernemen van actie. De milieueffecten van gebouwen zijn namelijk aanzienlijk, zowel in de productiefase van materialen en technische voorzieningen als in de gebruiksfase. Op Europees niveau zijn zij naar schatting goed voor 40 % van het energieverbruik en 36 % van de klimaatvoetafdruk. 

Tegen deze achtergrond heeft FEBELCEM, de Federatie van de Belgische Cementnijverheid, haar ‘Cement & Beton Roadmap 2050’ ontwikkeld. Centraal staat beton, een essentieel materiaal voor infrastructuurwerken en gebouwen in een duurzame samenleving. In de Roadmap wordt beschreven hoe cement, via de productie en toepassingen van beton, bijdraagt aan een circulaire en klimaatneutrale bouw. Het beeld van een Roadmap symboliseert de weg naar de doelstellingen voor 2050. Het is opgebouwd rond vijf actieterreinen, afgekort tot ‘5 C’s’: Clinker (klinker, het actieve bestanddeel in cement), Cement, Concrete (beton), Constructie en (her) Carbonatatie. 

Deze Roadmap betekent een grondige transformatie van de bouwwaardeketen en vereist de inzet van elk van de stakeholders: bouwheren, architecten, materiaalproducenten, aannemers, overheidsinstanties … Evenzo moet een project in elk stadium worden geanalyseerd vanuit het oogpunt van de milieuvoetafdruk en van de circulaire economie, van ontwerpfase tot recycling of hergebruik, via de bouw- en de gebruiksfase. 

De cementnijverheid wil een voortrekkersrol spelen bij deze omschakeling. Daarom worden in de Roadmap benchmarks voorgesteld om de koolstofintensiteit van cement (kg CO2 per ton cement) te verminderen ten opzichte van het referentiejaar 1990, om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Er moet worden onderstreept dat een deel van het traject vandaag al is afgelegd en dat de klimaatvoetafdruk van cement reeds met bijna 30 % is verkleind. Hoewel er nog veel onbekende factoren zijn, wordt in de Roadmap beschreven hoe de vermindering van de ‘resterende 70 %’ wordt aangepakt en hoe wordt bijgedragen tot de tussentijdse Europese doelstelling voor 2030, namelijk een vermindering van broeikasgasemissies met 55 %. 

Als centrale speler in de industriële symbiose zal de cementnijverheid de samenwerking met andere sectoren verder moeten intensiveren, met name op het gebied van neutrale elektriciteit, waterstof en CO2-transport en -gebruik. 

Tenslotte mogen we niet vergeten dat deze diepgaande transformatie kolossale investeringen vergt. De financiële middelen die de Europese Unie via diverse steunmechanismen ter beschikking stelt, zijn niet voldoende. Wil de sector investeren in nieuwe processen en nieuwe installaties, dan is de rol van de overheid van essentieel belang om rechtszekerheid te garanderen en mechanismen in het leven te roepen om ‘carbon leakage’ te voorkomen. 

De ‘Cement & Beton Roadmap 2050’ heeft betrekking op de hele bouwwaardeketen en omvat een breed spectrum van thema’s. Elk thema vereist meer dan een korte uitleg. FEBELCEM verbindt zich er dan ook toe deze de komende weken en maanden verder te ontwikkelen en verslag uit te brengen over de vorderingen op weg naar een circulaire en klimaatneutrale bouw.