Nu de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) steeds dichterbij komt, is de kwaliteit van bouwprojecten belangrijker dan ooit. Zodra de Wkb van kracht is (2023), zijn en blijven aannemers immers aansprakelijk voor de geleverde kwaliteit van hun bouwprojecten. De Wkb-prestatieladder is hierbij een uitstekend hulpmiddel. Deze introduceert een methodiek om kwaliteitsregelingen te waarderen als risicobeheersmaatregel. Kenmerkend voor onafhankelijke certificatie op basis van een kwaliteitsregeling is vertrouwen. Met het KOMO-Wkb-procescertificaat doet KOMO er nog een schepje bovenop.

Het KOMO-Wkb-procescertificaat houdt rekening met het totale bouwkundige kader waarin een project is gerealiseerd. Dit kan immers per project verschillen. Erik-Jan de Bont van KOMO licht dit toe met een voorbeeld: “Een voordeur moet minimaal 85 cm vrije doorgang hebben. Als op een bouwproject voordeuren in de hoek van een hal worden aangebracht, kunnen die deuren niet volledig open en wordt de vereiste opening niet gehaald. In dit geval moeten hier deuren van 90 cm gemonteerd worden. Bij het registreren van de ‘as-built-kwaliteit’ zal een monteur ook dit soort zaken controleren en vastleggen.”

De as-built-kwaliteit is de daadwerkelijke kwaliteit van het gebouw bij oplevering. De as-built-kwaliteit op projectniveau is binnen de Wkb-prestatieladder de hoogst bereikbare trede. Bij projecten van dit kwaliteitsniveau zijn de risico’s van het productieproces in de fabriek aantoonbaar beheerst. Eveneens zijn de risico’s van het toepassingsproces op de bouwplaats aantoonbaar beheerst én de as-built-kwaliteit op projectniveau is aangetoond en overgedragen aan de opdrachtgever. 

KOMO kent verschillende kwaliteitsregelingen waarvoor dit al het geval is. Andere kwaliteitsregelingen hebben nog een kleine upgrade nodig om ook de as-built-kwaliteit op projectniveau aantoonbaar te maken ten overstaan van de opdrachtgever en de kwaliteitsborger. Daartoe introduceert KOMO het KOMO-Wkb-procescertificaat (KOMO-procescertificaat met as-built-label). 

De certificaathouder overhandigt de opdrachtgever bij ieder project een dossier. In dit dossier legt de certificaathouder de bewijslast vast over de as-built-kwaliteit van de bouwdelen, installaties of hele bouwwerken binnen het project. Deze bewijslast kan de opdrachtgever gebruiken ten overstaan van de kwaliteitsborger op het betreffende project in het kader van de Wkb. Wanneer de certificaathouder het KOMO-Wkb-procescertificaat bezit, toont hij aan dat zowel aan de voorwaarden voor de toegepaste producten als aan de voorwaarden voor het bouwproces is voldaan én aantoonbaar rekening is gehouden met het bouwkundig kader op projectniveau. De kwaliteitsborger kan uitgaan van de juiste as-built-kwaliteit en hoeft zelf geen bewijs te verzamelen via controles tijdens de bouw. De certificerende instelling beoordeelt steekproefsgewijs of de dossiers correct en naar waarheid worden ingevuld. 

“Deze werkwijze maakt het KOMO-procescertificaat tot een zeer betrouwbaar document over de kwaliteit van het gerealiseerde eindresultaat”, besluit De Bont. “De interne kwaliteit is geborgd door de certificaathouder. En dan geeft het KOMO-Wkb-procescertificaat daarbovenop nog vertrouwen in de juistheid van de door de certificaathouder aangeleverde bewijslast ten aanzien van die kwaliteit. Het KOMO-Wkb-procescertificaat maakt de risico’s voor aannemers uitstekend beheersbaar.”

Een KOMO-procescertificaat opwaarderen naar een KOMO-Wkb-procescertificatie? Neem contact op met een certificatie-instelling waarmee KOMO een licentieovereenkomst heeft.   

Op komo-online.nl publiceert KOMO al haar beoordelingsrichtlijnen en kwaliteitsverklaringen. Met de komst van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), laat zij deze bovendien onafhankelijk testen op hun bijdrage aan de risicobeheersing, zodat kwaliteitsborgers beschikken over betrouwbare conformiteitsverklaringen bij hun borgingsactiviteiten. De markt verwacht echter wel dat zij deze eenduidig en consequent toepassen. Deze intrinsieke waarde van een certificaat staat los van het instrument waarmee de kwaliteit is vastgesteld en geborgd.

Ter voorbereiding op de Wkb ontwikkelde KOMO een instrument voor kwaliteitsborging (KiK). De praktijk wees echter uit dat er behoefte was aan een algemene en onafhankelijke waardering van conformiteitsverklaringen, breder dan KOMO of KiK. Als antwoord hierop heeft KOMO samen met de Vereniging Kwaliteitsborgers Nederland (VKBN) en de aangesloten instrumentaanbieders de waarderingssystematiek verder veralgemeniseerd. Het resultaat is de Wkb-prestatieladder.

De Wkb-prestatieladder volgt logisch uit de wijze waarop de bouwregelgeving in Nederland is ingericht. Deze is geënt op het opgeleverde bouwwerk en de minimale prestaties die de bouwdelen dan moeten leveren. Deze prestatie-eisen vertalen zich door naar twee types kwaliteitseisen. Het ene type omvat de kwaliteitseisen voor de toegepaste materialen en producten; het andere type omvat de voorwaarden waaraan het bouwproces moet voldoen. Hiermee zijn de prestatie-eisen in de bouwregelgeving gestoeld op twee zuilen. Zodra kan worden aangetoond dat een bouwproject geheel of gedeeltelijk voldoet aan de prestatie-eisen en voorwaarden van beide zuilen, kan voor dat gehele of gedeeltelijke project een conformiteitsverklaring worden afgegeven.

Nu zijn er meerdere kwaliteitsregelingen in omloop, die bovendien ook nog behoorlijk van elkaar verschillen. Met name de mate waarin een kwaliteitsregeling borgt dat aan alle voorwaarden binnen de twee zuilen is voldaan, verschilt. Dit verschil komt tot uitdrukking in de waardering van een kwaliteitsregeling als risicobeheersmaatregel. De Wkb-prestatieladder ondervangt dit verschil. Hierin zijn de kwaliteitsregelingen van beide zuilen opgenomen in een gezamenlijke, dubbele ladder. Alleen als zowel aan de voorwaarden voor de toegepaste producten als aan de voorwaarden voor het bouwproces is voldaan, is de hoogste trede haalbaar. Dat is het punt waar de poten van de ladder samenkomen.

De waardering van kwaliteitsregelingen – afgezet tegen de Wkb-prestatieladder – wordt vastgesteld door een onafhankelijke commissie. Deze rapporteert objectief, geeft het resultaat weer in het schema van de Wkb-prestatieladder en geeft verbeteringsmogelijkheden aan voor de kwaliteitsregeling. Een samenvatting van het rapport wordt gepubliceerd op een centraal platform, waar de bijdragen van allerlei bouwgerelateerde kwaliteitsregelingen voor de risicobeheersing van bouwprocessen inzichtelijk zijn. Dit platform is voor iedereen open toegankelijk.

Het draagvlak voor de Wkb-prestatieladder onder kwaliteitsborgers, instrumentaanbieders en beheerders van kwaliteitsregelingen is er. Als initiatiefnemer is KOMO inmiddels gestart met de concrete uitwerking.