Samen de levensduur van kunstwerken verlengen 

Assetmanagement staat bij Rijkswaterstaat hoog op de agenda. In dit kader komt ook onderhoud en levensduurverlenging van betonconstructies steeds nadrukkelijker onder de aandacht van de beheerder van de nationale infrastructuur. Het is immers een van de meest duurzame manieren om met infrastructuur om te gaan. Onderhoud kan dus een grote bijdrage leveren aan de duurzaamheidsambities voor de komende decennia. Vorig jaar was al een vertegenwoordiging aanwezig op de Zuidelijke BetonReparatieMiddag. Op de Noordelijke BetonReparatieMiddag (NBRM) zal RWS zelf een actieve bijdrage leveren, onder meer over het Transitiepad Kunstwerken. Daarnaast zoekt de beheerder naar meer kennisuitwisseling met de markt. Er valt immers nog veel van elkaar te leren.  

Om de problematiek in een paar cijfers samen te vatten, schetst Penny Pipilikaki, Senior Technisch adviseur betontechnologie bij Rijkswaterstaat, een beeld in jaargangen. “Van voor 1960 bestaan er nog 3 á 400 objecten. In de grote golf tussen 1961 en 1980 zijn 2.115 bruggen en viaducten gebouwd – dat zijn er twee per week – en in de twintig jaar daarna 1.033. Na 2000 is dat aantal 1.129. De oudere kunstwerken zijn berekend op belastingen waarvan men toen dacht dat die niet bereikt zouden worden, maar veel zitten al aan hun maximale capaciteit. Er is meer verkeer, vrachtwagens worden zwaarder en de elektrificatie levert ook gewichtstoename op. Dat zal alleen maar toenemen. Om de constructieve veiligheid te kunnen blijven waarborgen, kun je kiezen om de belasting te beperken, de constructie te versterken of de constructie te vervangen door een sterkere. De noodzakelijke vervangingen zullen vanaf 2030 oplopen en tussen 2040 en 2060 pieken. Dit is al een hele grote opgave die we moeten managen, met beperkte middelen en zonder de bereikbaarheid van transportland Nederland over te belasten. Tel je de viaducten, onderdoorgangen, bruggen van provincies en gemeenten erbij op, dan kom je aan 90.000 objecten.”

Vervangen alleen is geen optie. Daarvoor is de opgave te groot en zijn de middelen te beperkt. Bovendien heeft de overheid duurzame ambities. In 2020 is de ‘Strategie naar Klimaatneutrale en Circulaire Rijksinfrastructuur’ geformuleerd. Om deze strategie concreet te maken, zijn vijf transitiepaden opgesteld, waaronder het Transitiepad Kunstwerken, een roadmap voor overheden en marktpartijen naar een klimaatneutrale en circulaire infrastructuur. Maya Sule, Programmamanager Transitiepad Kunstwerken: “Instandhouding van bestaande constructies is daarin een belangrijk onderdeel. Onderhoud, ‘Repair’, staat hoog op de R-ladder van circulaire strategieën. Bepaalde objecten zullen we moeten vervangen, andere kun je op een verantwoorde wijze behouden en toch de constructieve veiligheid garanderen. Planmatig kun je dat zo inrichten dat je kunstwerken langer kunt gebruiken zonder de toekomstige generatie onevenredig te belasten.” 

Verlenging levensduur, vervangen of behouden, dat is een vraag waar RWS veel afwegingen voor moet maken en nog veel over kan leren. Pipilikaki: “We moeten een nauwkeurige manier vinden om te bepalen wat gesloopt en wat behouden kan worden. Bij sommige objecten weten we al dat ze niet te handhaven zijn, voor twijfelgevallen is een palet aan oplossingen voorhanden. Op het gebied van verduurzaming van nieuw beton is al veel onderzoek gedaan. Levensduurverlengende maatregelen verdienen wegens hun impact op duurzaamheid ook de volle aandacht. Daarom zijn maatregelen voor ‘Verlenging van de levensduur’ ook onderdeel van Transitiepad Kunstwerken. We willen daarmee vooral de communicatie en kennisuitwisseling met de markt naar een hoger plan trekken. Wij horen graag van de markt over innovaties en technieken die de levensduur van met name betonnen kunstwerken verlengen. Die kunnen wij meenemen in het vinden van een balans in de keuze tussen vervangen en behouden.” 

Communicatie en kennisuitwisseling zijn ook mede de reden om aanwezig te zijn op de NBRM. Sule: “Bedrijven in de betononderhoudsbranche vertelden dat wij vooral met de aannemers in gesprek waren. Wij zoeken contact met de hele keten, zeker als het gaat om duurzaamheid. Zo is van ons van belang waar vaak reparaties plaatsvinden, hoe je dit zou kunnen voorkomen en hoe je dat in vervangende nieuwbouw kunt verbeteren. Dat is natuurlijk een lastige vraag omdat dat hun werk is, maar gezien de enorme opgave waar we voor staan blijft er genoeg werk over. Wij consulteren dit soort kennis te weinig uit de keten. En ook ontwerpende partijen moeten hiervan leren, zodat ten eerste ontwerpfouten kunnen worden voorkomen die regulier onderhoud lastig maken en ten tweede dat er al vanaf het ontwerp oplossingen in het vizier zijn voor het geval dat het ontwerp onverhoopt toch versterkt moet worden. Op deze manier maak je het ontwerp adaptief. Je gaat nu nog niet te veel materiaal gebruiken en kunt later indien nodig inspelen op andere omstandig-heden. Dan zijn we duurzaam bezig.”

Overigens bestond de band met het BetonOnderhoudsPlatform (BOP) al. Pipilikaki: “Met BOP hebben we een langere relatie. Alle partners in betononderhoud zijn hierin vertegenwoordigd, van adviseurs tot leveranciers en reparateurs, dus wij zijn niet onbekend met de mogelijkheden om beton langer in stand te kunnen houden. Zoals kathodische bescherming; ik ben zelf ook betrokken bij het KB Kenniscentrum omdat dit een beproefde wijze is om wapeningscorrosie tegen te gaan. Maar op de NBRM zullen we het vooral hebben over het Transitiepad Kunstwerken. We kijken uit naar de ontmoetingen met de onderhoudsbranche.”