Nieuw evenementengebouw is ingebed in een uniek duinlandschap

De Gemeente Middelkerke koesterde al jaren de ambitie om een nieuw casinogebouw op te trekken aan de kust, ter vervanging van het oude. Deze ambitie wordt begin 2024 geconcretiseerd met de officiële inhuldiging van het nieuwe complex. Uiteindelijk wordt het een multifunctioneel gebouw dat, naast het casino, ook nog een evenementenruimte, hotel, restaurant en ondergrondse garage voor 362 auto’s omvat. Kort voor de oplevering kunnen we al spreken van een gebouw met een iconisch karakter. Een spraakmakende landmark aan de Vlaamse kust.

De gemeente Middelkerke schreef hiertoe een wedstrijd uit, die werd gewonnen door het Nautilus Consortium waar ontwikkelaar Debuild, architectenbureau ZJA in samenwerking met OZ (casino- en hotelontwerp), Bureau Bouwtechniek (uitvoerend architect) en DELVA landschapsarchitectuur, Cobe en VK engineering (stabiliteit, technieken en akoestiek), Witteveen+Bos (ontwerp kustverdediging), Plantec (uitvoeringsontwerp infrastructuur), aannemers Democo en Furnico en Demtec Services (onderhoud) deel van uitmaken. Het project, dat de toepasselijke naam SILT kreeg, werd al snel bekroond met enkele internationale awards en nominaties. In 2021 werd het gebouw genomineerd voor de WAN Future Projects Mixed Use Award. In 2022 kwam daar de International Architecture Award bij en in 2023 kreeg SILT een eervolle vermelding van de World Landscape Architecture Award.

De tender met het oog op de finale aanbesteding was heel duidelijk geformuleerd door de gemeente. Zo moest het nieuwe casinocomplex ook andere functies omvatten om het socio-culturele canvas te versterken. Het moest de openbare ruimte optimaliseren door de zeedijk te versterken en het Epernayplein ermee verenigen. Bovendien dienden een belangrijk stuk van de zeedijk en de ondergrondse garage geïntegreerd te worden tot één project. Het winnend ontwerp liet zelfs toe om de oppervlakte van het Epernayplein te verdubbelen en volledig verkeersvrij te maken.

Stijn Gussé, directeur domeinen en gebouwen van Middelkerke formuleert het zo: “We wilden Middelkerke een nieuwe impuls geven, volledig gericht op het wonen en recreëren volgens de noden van vandaag en morgen. Het project moest allesbehalve intrusief en megalomaan zijn, maar aangepast aan de gezellige kleinschaligheid van onze kustgemeente. Verbinding met het centrum en een optimale toegankelijkheid voor fietsers en wandelaars stond hierbij centraal. Het winnend consortium wist dit perfect te vertalen in een concept dat qua visuele footprint zelfs kleiner is dan het vorige casinogebouw. Met betrekking tot de evenementenruimte ging onze aandacht ook uit naar afdoende geluidsisolatie om overlast bij concerten uit te sluiten. Naar veiligheid toe werd grondig nagedacht over een vlotte evacuatie van de ondergrondse hal.” 

SILT maakt diverse functies mogelijk. Zo zorgt de ruime parkeergarage op niveau -1 en -2 voor een sterke verlichting van de bovengrondse verkeersdruk door plaats te bieden aan 362 wagens. De in- en uitritten van de parkeergarage bevinden zich in twee zijstraten van de dijk. De evenementenruimte ten westen van de foyer kan tot ruim 2.500 bezoekers verwelkomen en spreidt zich gedeeltelijk uit over het gelijkvloers en over het hele niveau -1. Ten oosten van de foyer bevindt zich het casino, deels op het gelijkvloers en deels op niveau -1. Verder werden op het gelijkvloers de foyer en het restaurant ondergebracht.

De zichtbare bovengrondse toren omvat één laag als receptie voor het hotel met ontbijtzone en vijf lagen met hotelkamers. Het toekomstgerichte strandhotel als bruggenhoofd van het complex is alvast een unicum aan de Vlaamse kust. In wezen kunnen we stellen dat SILT zich aan de ‘verkeerde’ kant van de dijk bevindt, maar dat hierdoor het gebouw fungeert als een soort van waterkering en windbreker. Dit laatste dankzij de ronde vorm van de hoteltoren.

Leo ten Wolde, projectarchitect bij ZJA: “Bij het ontwerp hebben we de omgeving en het landschap als uitgangspunt genomen, met speciale nadruk op het strand en de duinen. Met deze organische gegevens werkten we een concept uit dat het strakke en eentonige van de dijk en kustbebouwing doorbreekt. De functies die de meeste ruimte innemen, waaronder de evenementenruimte, werden ondergronds gebracht en zijn onzichtbaar van buitenaf. Enkel de luifel met beglazing onder het opgetilde duin geeft een hint van wat zich daar afspeelt. De ellipsvormige hoteltoren is het meest zichtbare deel van de hele constructie. Deze werd langs de buitenzijde bekleed met een X-raster in Accoyahout, dat ’s nachts aan de dagkant sfeervol verlicht wordt en met de tijd mooi zal verweren.” In het hart van de hoteltoren bevindt zich een hoge foyer vanwaar de evenementenruimte, het restaurant en het casino ook te bereiken zijn. “Nergens aan de Vlaamse kust is een gebouw dat zo organisch in het landschap is opgenomen, met zicht op zee. En waar elders kun je een hotelkamer boeken vlak op het strand?”

De hoteltoren is ongetwijfeld een blikvanger, maar dan wel een die in zijn ontwerp de ingehouden kracht en soberheid uitdrukt die bij het Vlaamse kustlandschap hoort. “De vorm is eenvoudig maar mysterieus, verwijzend naar de vormen en kleuren uit de natuur of de vissershaven. Hoewel niet expliciet zo bedoeld, zien velen er de vorm van een bolder in, waaraan de scheepstrossen bevestigd konden worden.” Duurzaamheid en milieucriteria waren bij SILT van dezelfde orde als veiligheid, functionaliteit, esthetiek en economische waarde. “Het kunstmatige duin en de uitkragende terrassen van het hotel zijn sterk energiebesparend, zowel door schaduwwerking in de zomer als isolatie in de winter. Het gebruik van glued laminated timber in de ombouw van de hoteltoren bespaart enorm veel CO2, aangezien het een hernieuwbare en circulaire grondstof is.”

Het landschapsontwerp integreert het geheel in het karakteristieke West-Vlaamse duinlandschap. De zeedijk werd opgeschoven richting zee, zodat er extra ruimte ontstond die openheid en zicht geeft en de monotonie van de zeedijk doorbreekt. Het Epernayplein werd uitgebreid door een hoog kunstmatig duin, waar bovenop een parkachtig groen plein ontstaat met waterelementen, dat aansluit bij het strand. Fietsers en wandelaars kunnen ongehinderd rond het gebouw circuleren. Voor dit ontwerp werd zelfs teruggrepen naar historische topografiekaarten die het middeleeuwse eiland Testerep weergeven. De omgevingsaanleg liet toe om ruimte te maken voor een nieuwe relatie met het landschap van strand, duin en watergeulen. Zo komt op een eigentijdse manier de beleving van het historische kustlandschap terug in het centrum van Middelkerke.

De TM Democo-Furnibo speelde een belangrijke rol in het geheel. Naast de volledige water- en winddichte realisatie van het volledige project, inclusief de aanleg van zeewering, infrastructuur en omgevingsaanleg en het nieuwe De Lijn huisje, was zij eveneens verantwoordelijk voor de totaliteit van de technische installaties en de inrichting plus afwerking van het restaurantgedeelte, de evenementenzaal (inclusief digitale techniek) en de foyer. Voor het hotelgedeelte nam zij de volledige coördinatie van de afwerking op zich. Heel veel aandacht ging uit naar het rasterwerk in Accoyahout rond de toren en de volledige kustverdediging. Voor de beschoeiing werd gewerkt met een combinatie van CSM-wanden en secanspalen, onderworpen aan de strenge randvoorwaarden opgesteld door MDK. “Voor de funderingen gebruikten we trek- en drukpalen. Voor de constructie van het gebouw werden voor de verticale delen ter plaatste gestorte wanden toegepast en voor de horizontale constructie-onderdelen is gekozen voor een combinatie van gewelven, voorspangewelven, predallen, nagespannen elementen en stalen vakwerken. De X-structuur werd uitgevoerd in Accoyahout en voor de afwerking van de bevloering in de grote zalen werd hoogwaardig polybeton gebruikt. De afwerkingsmaterialen voor zowel de wanden als plafonds voldoen aan zeer strenge akoestische en brandtechnische eisen.”

De technische installatie omvat enerzijds een lucht/water-warmtepomp, die geïntegreerd is binnen de X-structuur op het dak. Deze warmtepomp voorziet zowel in de productie van water voor het cv- als sanitaire gedeelte. Anderzijds zijn grote ventilatiegroepen gerealiseerd die instaan voor de productie van warme en koude lucht, door middel van regelkleppen en roosters.

De hele realisatie hield alvast een aantal complexe uitdagingen in op vlak van de beschoeiing aan de zeezijde, de nieuwe zeewering, de bijzonder grote overspanningen en glaspartijen, de naar boven toe steeds hogere uitkragingen en de luifelconstructie in het algemeen. Een ander hoogstandje was de hangende glasconstructie ter hoogte van de eerste hotelvloer, richting de foyer van het hotel. “Het spreekt voor zich dat de logistieke organisatie van het project heel wat voeten in de aarde had en dat er continu rekening moest worden gehouden met de weersomstandigheden.”